by Simbiyoz Beslenme
Simbiyoz olarak adlandırılan bu etkileşimlerde canlılar az ya da çok birbirleriyle ilişki içindedirler. Türler birbirini olumlu ve olumsuz etkileyebilir ya da birbirinden etkilenmeyebilir. Farklı türe ait iki bireyin ya da popülasyonun yarar veya zarar gözetilmeden birlikte yaşamasına simbiyoz (birlikte yaşam) denir.
Mutalizm
Birlikte yaşayan türlerden her ikisinin de yarar sağladığı bir yaşam biçimidir. Mutualizmde artık birlikte yaşamak bir anlamda zorunlu hale gelmiş ve artık zorunlu simbiyoz adını almıştır.
* Zorunlu ortak yaşamdır.
* Bu birlikteliktenher iki canlı da yarar görür.
* Ayrıldıklarındaise her ikisi de zarar görür.
Örnek:
* Termitkarıncaları ile selülozu sindiren tek hücreli kamçılı canlılar.
* Baklagillerile havanın azotunu bağlayan Rhizobium bakterileri.
* Otçul memeliler ile selüloz sindiren
* Çam ağacı ile mikorhizamantarı
* Algve mantar (liken birliği)
Kommensalizm
Birlikte yaşayan türlerden sadece birinin yarar sağladığı bir yaşam türüdür. Diğer tür ise bu birlikten herhangi bir yarar sağlamadığı gibi zarar da görmez.
* Kommensal yaşayan bireyler birbirlerinden ayrıldıklarında yaşamlarına devam edebilirler.
* Bu birliktelikte tek taraflı yarar görülür.
* Diğer canlı ise ne yarar ne de zarar görür.
Örnek : Köpek balıkları ile onlara yapışarak yaşayan vantuzlu balıklar. Vantuzlu balıklar bu birliktelikten yarar görür. Köpek balığı ise ne yarar ne de zarar görür.
Protooperasyon
Birlikte yaşayan her iki türde bu birliktelikten fayda sağlar. Buna gevşek mutaalizm de denir. Bu birliktelikte yaşama zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrı ayrı da yaşamaya devam edebilirler.
Örnek :Timsah ve kürdan kuşu.
Kürdan kuşu timsahın ağzına konar ve timsahın dişleri arasında kalan besin parçalarını yer. Kürdan kuşu timsahtan besin temin ederken; timsah ta dişlerini temizletmiş olur.
| Nötralizm
Birlikte yaşayan iki türün birbirini etkilemediği ilişki biçimidir. Amensalizm Genellikle bitkilerde görülen bu birlikte yaşama biçiminde bir arada bulunan türlerden birisinin üretmiş olduğu salgı diğer türün gelişimini engeller. Amensalizme doğrudan rekabette rastlanır. Örnek : Ceviz ağacı yaprakları ile üretmiş olduğu yapışkan salgılarını toprağa bırakarak orada başka bir türün gelişmesini önler. Predasyon Besinini canlı olarak arayan ve avlayıp onlarla beslenen canlılara avcı yani predatör denir. Bu duruma da predasyon adı verilir. Avcılar av populasyonlarındaki bireylerden yaşlı, hasta, küçük ve yalnız olanlarını avlayarak farkında olmadan av populasyonunun daha sağlıklı ve dengede kalmasını sağlar. |
Parazit Beslenme
Bu birliktelikten canlılardan biri yarar görürken; diğeri ise zarar görür. Parazit beslenmede yarar göre canlıya parazit, zarar gören canlıya ise konak denir.
Parazit beslenme; yarı parazit ve tam parazit bitkiler ile dış parazit ve iç parazit hayvanlar olmak üzere 4 gruba ayrılır.
Yarı Parazit Bitkiler
* Ökse otuörnek olarak verilebilir.
* Bitkinin kökleri gelişmediğinden, toprakta tek başına yaşayamaz.
* Ökse otunun emeçleri (sömürge kök)gelişmiştir.
* Bu bitki başka bitkiler üzerinde yaşar ve üzerinde yaşadığı bitkinin odun borularından su ve mineral alır.
* Organik besin almaz.
* Ökse otunun klorofili bulunur.
* Fotosentez yaparak kendi besinini kendisi üretir.
Tam Parazit Bitkiler
* Canavar otu, cin saçı ve küsküt otu örnek olarak verilebilir.
* Bu bitkilerde klorofil yoktur.
* Bu bitkiler üzerinde yaşadıkları bitkinin hem odun borularından su ve mineral; hem de soymuk borularından organik besin alırlar.
Not: Yarı parazit ve tam parazit bitkilerde; kök sisteminin olmaması, emeçlerin gelişmiş olması ve konak canlının ksileminden inorganik maddeleri alma ortaktır.
Dış Parazit Hayvanlar
* Bit, kene, uyuz ve sülük örnek olarak verilebilir.
* Bu canlılar, diğer hayvanların vücutlarının dış kısmında yaşar.
* Dış parazitlerin; hareket yetenekleri, duyu organları, sindirim enzimleri ve üreme yetenekleri gelişmiştir.
İç Parazit Hayvanlar
* Tenyalar, karaciğer kelebekleri, bağırsak solucanı ve kıl kurdu örnek olarak verilebilir.
* Bu canlılar, diğer hayvanların vücutlarının iç kısmında yaşar.
* İç parazitlerin; hareket yetenekleri, duyu organları ve sindirim enzimleri gelişmemiştir.
* Üreme yetenekleri ise çok gelişmiştir.
